Renal arter stenozu, tedavisi zor olan yüksek tansiyona ve böbrek hasarına neden olabilir.
İçindekiler
Böbreğe kan sağlayan arterdeki daralmaya dayanır. Böbrek, dolaşım boyunca kan basıncını artıran hormonları serbest bırakarak zayıf kan akışına yanıt verir. Uzun vadede bu, kalp, beyin ve böbrekler gibi birçok organda hasara yol açar. Tansiyonu düşürmek ve ikincil hastalıkları önlemek için yüksek tansiyon veya renal arterdeki daralmanın tedavisi gereklidir.
Renal Arter Stenozu Nedenleri
Renal arter stenozu için hastalığın seyri ve tedavi beklentileri, büyük ölçüde hastalığın nedenine bağlıdır. Fibromüsküler displazili hastalarda prognoz genellikle çok iyidir. Minimal invaziv vazodilatasyon ile tedavi iyi sonuçlar verir. Ancak bazı hastalarda daralma geriler ve yeni bir PTA müdahalesi gerekir. Tedavi edilen tüm kişilerin neredeyse yarısı, bir PTA’dan sonra gerekli ilaçları almaya devam etmelidir. Kardiyovasküler sistem veya böbreklerin komplikasyonları ve ikincil hastalıkları çok yaygın değildir.
Renal arter stenozu etkileyen arterdeki daralmanın izi damar duvarındaki arteriosklerotik değişikliklere kadar giden hastaların umutları biraz daha kötüdür. Durumunuz kan damarlarınızın genel durumunu yansıtır. Tedaviye rağmen, genellikle daralmada daha fazla artış olur. Bu da uzun vadede böbreklere zarar verir ve kan basıncını kontrol etmeyi zorlaştırır. Sonuç olarak kardiyovasküler sistem hastalıkları ve artan böbrek zayıflığı bu nedenle sıklıkla görülür.
Aterosklerotik renal arter sklerozu:
Renal arter stenozunun en çok görülen nedeni arterlerdeki sertleşmedir. Doktorlar daha sonra arteriosklerotik renal arter darlığından da bahseder. Vakaların yüzde 75’inde vasküler değişikliğin nedenidir ve erkeklerde kadınlardan daha sık görülür. Damar duvarındaki birikintiler (plaklar olarak adlandırılır), kan damarı çapının daralmasına neden olur. Vasküler birikimler yaşla birlikte artma eğiliminde olduğundan, yaşla birlikte renal arter stenozu riski de artar.
Fibromüsküler renal arter darlığı:
Renal arter stenozu hastalarının yaklaşık 4’te biri bu nedenden kaynaklanmaktadır. Çoğunlukla 30 yaş civarındaki genç kadınları etkiler. Çoğu hastanın her iki böbreğinde de arter daralması görülmektedir. Fibromüsküler renal arter darlığının nedeni, damar duvarının yapısında doğuştan gelen bir kusurdur.
Bu en yaygın iki forma ek olarak, renal arter darlığının bazı nadir nedenleri de vardır. Bu, örneğin bir anevrizmayı içerir. Özel hastalıklarda (örneğin panarterit nodosa veya Takayasu arteriti) arterlerin iltihaplanması da renal arterlerin daralmasına neden olabilir.
Renal Arter Stenozu Belirtileri
Renal arter stenozu ana semptomu arteriyel yüksek tansiyondur. Buna böbrek hastalığı neden olduğu için tıpta renal hipertansiyon olarak da adlandırılır. Bu öncelikle altın varak mekanizması aracılığıyla iletilir.
Darlık nedeniyle böbreğe daha az kan ulaşır, bu nedenle organın kan damarlarındaki kan basıncı daha düşüktür. Böbrekteki özel reseptörler, renal arterlerdeki basıncı sürekli olarak ölçer. Bu çok düşükse, böbrekler renin hormonunu salgılar. Bu, sözde renin-anjiyotensin-aldosteron mekanizmasını aktive eder. Bu, arteriyel kan basıncında kademeli bir artışa neden olur, bir yandan vücuttaki kan damarları büzülür, diğer yandan daha fazla su ve sodyum böbreklere geri süzülür.
Vücuttaki kan basıncı yükselir, böylece daha fazla kan böbreğe ulaşır. Darlığa bağlı böbrek damarlarındaki basınç artık normal veya hala çok düşükken, vücudun geri kalan damarlarında arteriyel hipertansiyon vardır. Bununla birlikte, yüksek tansiyon yalnızca kan damarı yüzde 75’ten fazla tıkandığında gelişir.
Renal arter stenozu yüksek tansiyon gibi çeşitli semptomlarla karakterize edilebilir:
- Baş ağrısı,
- Baş dönmesi,
- Görsel rahatsızlıklar,
- Sinirlilik,
- Kulaklarda çınlama,
- Nefes darlığı,
- Burun kanaması ve
- Uyku bozuklukları
Bir kan pıhtısının (trombüs) kolonizasyonu tam bir damar tıkanıklığına yol açarsa, böbrek enfarktüsü meydana gelir.
Kan dolaşımının olmaması, besin ve oksijen temini nedeniyle, fonksiyonel böbrek dokusunun bir kısmı yok edilir. Belirgin bir böbrek enfarktüsü, şiddetli karın veya yan ağrısı, karın duvarında savunma gerilimi, idrarda kan ve idrar retansiyonu gibi semptomlarla kendini gösterir.
Renal Arter Stenozu Tanı Yöntemleri
Çoğu durumda, yüksek tansiyon olası renal arter stenozu gösterir. Genellikle aile doktoru rutin bir muayene sırasında tesadüfen kan basıncının belirgin şekilde arttığını tespit eder.
Bazı ipuçları, doktorun renal arter stenozu tanısı koymasına yardımcı olur:
- 30 yaş civarında genç kadınlarda yüksek tansiyon
- 50 yaş üstü erkeklerde yüksek tansiyon
- Hipertansif krizler
- Ani pulmoner ödem
- Böbrek yetmezliği kanıtı
Doktor renal arter darlığından şüphelenirse, fizik muayenenin bir parçası olarak hastanın göğüs ve karnını stetoskop ile dinler. Renal arterlerden biri veya her ikisi de daralmışsa, yanlarda sıklıkla bir tıslama akış gürültüsü duyulabilir. Antihipertansif ilaçlara rağmen kan basıncını normal seviyeye getirmek zor olsa bile renal arter darlığı şüphesi vardır.
Bu şüphe doğrulanırsa, doktor ileri tetkikleri başlatacaktır. Renal arter stenozu, birkaç görüntüleme testi kullanılarak tanımlanabilir:
- Dubleks sonografi: Bu ultrason yöntemi ile damar içindeki kan akışı renkli olarak görünür hale getirilebilir.
- MRI anjiyografi (MRA): Bu tanı yöntemi sırasında hastaya doktorun ilgilendiği kan damarlarını göstermesi için kontrast madde enjekte edilir.
- BT anjiyografi (BTA): BT taraması, bir manyetik alan boyunca MRA aksine X-ışınları üretir. MRA anjiyografiye benzer şekilde, bir kontrast maddesi damarları görünür hale getirir; doktor ayrıca burada üç boyutlu bir görüntüyü değerlendirir.
- Dijital çıkarma anjiyografisi (DSA): Bu teknik, kan damarlarının çok hassas bir şekilde değerlendirilmesini sağlar. İlk adımda, kontrast madde kullanılmadan ilgili organın bir görüntüsü yapılır ve buna doktorların “maske” dediği görülür. Hasta daha sonra kontrast maddeyi alır. Sonra bir dizi kayıt yapılır. Bunlar maske görüntüsünden çıkarılır ve böylece bozucu görüntü öğeleri maskelenir. Doktorlar DSA’yı yalnızca diğer görüntüleme yöntemleri yetersizse ve renal arter stenozu şüpheleniliyorsa kullanır.
Renal Arter Stenozu Tedavi Yöntemleri
Yüksek tansiyon ve böbrek zayıflığı gibi semptomlara neden olan renal arter darlığı tedavi gerektirir. Hedefler, kan basıncının kontrolü, uzun süreli yüksek kan basıncı ile ilişkili olabilecek komplikasyonların önlenmesi ve ciddi böbrek hasarının önlenmesidir. Hangi tedavinin en iyi olduğu, diğer şeylerin yanı sıra, daralmanın fibromüsküler displaziden mi yoksa arteriosklerozdan mı kaynaklandığına bağlıdır.
Tüm hastaların sağlıklı beslenmeleri, düzenli egzersiz yapmaları, obeziteyi azaltmaları ve sigaradan uzak durmaları önerilir.
Arterioskleroz ile ilişkili renal arter darlığı için ilk tercih ilaçlar antihipertansif ilaçlardır. Birçok hasta ayrıca kan pıhtılarına karşı korunmak için kolesterol düşürücü ilaçlardan yararlanır. İlaç tedavisi daralmayı ortadan kaldıramaz, ancak ciddi komplikasyon riskini azaltabilir.
Hastalığın nedeni fibromüsküler displazi olan hastalar için, daralmayı gidermek için minimal invaziv bir prosedür önerilir (perkütan transluminal anjiyoplasti olarak adlandırılır, kısaca PTA). Bu yöntemde deriden ince bir tüp femoral artere sokulur ve oradan renal artere ilerletilir ve burada daralma içeriden genişletilebilir. Genellikle küçük bir tüp (stent olarak adlandırılır) damarı açık tutmak için damara yerleştirilir.
PTA geçiren tüm fibromusküler displazili kişilerin neredeyse %90’ına bu şekilde yardım edilebilir. Vakaların yaklaşık yarısında, prosedür yüksek tansiyonda önemli bir iyileşmeye yol açar. Diğer yarısında, PTA, antihipertansif ilaçların sayısının veya dozunun azaltılmasına izin verir.
Bazı durumlarda, renal arter stenozu arteriosklerotik formu için de PTA önerilir. Bireysel durumlarda, büyük cerrahi müdahaleler gereklidir.
Varikosel, Üretra Darlığı, Testis Kanseri, Sertleşme Bozukluğu, İdrar Yolu Enfeksiyonu