Bağımlılık Merkezi

Bağımlılık merkezi, kişilerin bağımlılıklarından kurtulmasına yardımcı olan yerlerdir. Pek çok birey için, iyileşmeye doğru ilk adım, madde bağımlılığı ile kişisel mücadelelerini kabul etmektir. Bir sonraki adım, genel sağlık, refah ve mutluluklarını geri kazanmalarına yardımcı olabilecek bir tedavi programı bulmaktır.

Bir kişinin seçebileceği sayısız tedavi seçeneği vardır. Örneğin, şiddetli bağımlılığı olan bazı insanlar rehabilitasyona geçmeden önce bir detoks programına girerler. Diğerleri, yatış tedavisi veya ayakta tedavi tesisinde iyileşmeye başlamayı seçebilmektedir. Tedavi sonrası destek gruplarına ve terapi seanslarına katılarak rehabilitasyonda öğrenilen derslerin pekiştirilmesine devam edilmesi önerilmektedir.

Bağımlılık Nedir?

Bağımlılık, bir şeyi kişinin kendisine zarar verebilecek noktaya kadar yapması, alması ya da kullanması olarak tanımlanabilmektedir. Bu durum fiziksel bir ihtiyaç olabildiği gibi ayrıca psikolojik de ihtiyaçtır. 

Bağımlılık ile en sık eşleştirilenler, kumar, uyuşturucu, alkol ve nikotin alımı, reçetesiz olarak bazı ilaçların kullanımı gibi durumlardır. Bu durumlar haricinde kişiye bağlı olarak her şeye bağımlı olmanın mümkün olduğu düşünülmektedir. Bunlardan bazıları:

• İş bağımlılığı: İşkolikler, fiziksel yorgunluktan rahatsızlık duyacakları kadar işlerine takıntılıdırlar. Kişinin ilişkileri, aile ve sosyal yaşamı problemliyse ve neredeyse hiç tatil yapmıyorsa iş bağımlısı olabileceği düşünülmektedir. 
• Bilgisayar bağımlılığı: Günümüzde bilgisayar kullanımı arttıkça bilgisayar bağımlılığı da artmaktadır. İnsanlar hayatlarının bilgisayar dışındaki kısımlarını ihmal ederken sürekli internette gezinmek veya oyun oynamak için saatler harcayabilirler. Bilgisayar bağımlılığı, teknoloji ve internet bağımlılığı olarak da adlandırılabilmektedir.
• Uçucu madde bağımlılığı: Uçucu madde bağımlılığı, kişiye sarhoşluk ve sersemlik hissi vermek için tutkal, boya, aseton ya da daha hafif maddelerin solunmasını içermektedir. Çucu maddelerin fazla solunması ölümcüldür.
•  Alışveriş bağımlılığı: Alışveriş yapmak, ihtiyaç duyulmayan veya istenilmeyen şeylerin satın alınması bir süre sonra bağımlılığa neden olmaktadır. Alışveriş yaptıktan sonra kişi çabucak suçluluk, utanç veya umutsuzluk duyguları hissedebilmektedir.

Bir kişi neye bağımlı olursa olsun, onu nasıl kullandığını kontrol edemez ve ona bağımlı hale gelebilir.

Bağımlılığın Nedenleri

Bağımlılık, arkasında çeşitli biyolojik ve psikososyal yönleri olan, anlaşılması gereken karmaşık bir konudur. Bağımlılık aslında beyni etkiler. Bağımlılık genetik, çevre ve genel ruh sağlığı durumu gibi bir dizi faktörden etkilenmektedir.

Genetik

Bağımlılık söz konusu olduğunda genetiğin önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Bağımlılık genleri ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Ayrıca bağımlılığı etkileyebilecek dürtüsellik ve baskılamayı kontrol eden genler de vardır. Örneğin, bir kişinin DNA’sından kaynaklı alkol bağımlılığı oranının %40 ile%60 arasında olduğu belirlenmiştir. Aynı şekilde, uyuşturucu bağımlılığına sahip bir kişinin, aynı soruna sahip doğrudan bir akrabası varsa, bağımlı olma ihtimali yaklaşık %50 daha yüksektir .

Çevre

Sosyal çevre aynı zamanda insanların davranışlarını da etkiler. Akran baskısı güçlü bir şeydir. Stresli bir ortamda yaşamak, bir kişinin günlük durumlarından kaçış aramasına neden olabilmektedir. Ya da kişiler imajlarını iyileştirmenin yollarını arayabilirler. Örneğin, bir üniversite öğrencisi notlarını yükseltmek için uyarıcı madde almaya başlayabilir. Bazı insanlar hayatlarından sadece sıkılmış olabilir ve “yeni bir zirve” aramaya çabasında olabilirler.

Hem genetik hem de çevreyle ilgili olarak, bağımlılık herkeste görülebilmektedir. Bir kişinin genetik yatkınlığı olmaması, bağımlı olamayacağı anlamına gelmemektedir. Alternatif olarak, bir kişinin bağımlı olmaya yatkın olması, uzun vadede bir sorun yaşayacağı anlamına gelmemektedir.

Akıl sağlığı

Araştırmalara göre, bağımlılık ve akıl hastalığı arasında açık bir bağlantı var. Aslında, bir bozukluk diğerini tetikliyor gibi görünmektedir.

TSSB veya kişilik bozukluğu gibi altta yatan zihinsel sağlık sorunları olan kişiler zaten depresyon, anksiyete ve paranoyaya eğilimlidir. Bağımlılık hastalıklarını sadece şiddetlendirmekle kalmaz, aynı zamanda zihinsel sorunu daha da kötüleştirir. Ruh sağlığı sorunları olan çoğu insana eşlik eden olumsuz duygusal durumlar, onları bağımlılık için daha fazla risk altına sokmaktadır.

Bazı insanlar için, uyuşturucuyla veya zevkli aktivitelerle kendi kendine ilaç tedavisi, günlük mücadelelerinden bir kaçış görevi görmektedir. Psikolojik bir bozukluğun yanında bir bağımlılığa sahip olmak, ikili tanı olarak adlandırılır.

Manik depresif hastalık veya şizofreni gibi bazı bozuklukların, bağımlı olmayı daha da kolaylaştıran belirli genetik faktörleri olduğu düşünülmektedir.

Bağımlılık Nasıl Tedavi Edilir?

Bağımlılık tedavi edilebilir, ancak tüm iyileşme yolları aynı değildir. Her hasta aynı belirtileri göstermeyeceği gibi, tedaviye de aynı biçimde yanıt vermeyecektir, bu nedenle tedavi zaman alabilmektedir.  Kullanılan yaygın tedavi yaklaşımlarından bazıları şunlardır:

• Psikoterapi : Bilişsel davranışçı terapi (BDT) , bağımlılıklara katkıda bulunan düşünce ve davranış kalıplarını ele almak için kullanılabilmektedir. Kullanılabilecek tedaviler içerisinde acil durum yönetimi, aile terapisi ve grup terapisi ter alabilmektedir.
• İlaçlar: Bağımlılık içerisindeki yoksunluk semptomlarının tedavisine yardımcı olacak ilaçların yanı sıra anksiyete veya depresyon gibi altta yatan zihinsel bozuklukları tedavi etmek için diğer ilaçlar önerilebilir. Bağımlılık sorununu çözmek için reçete edilebilecek ilaçlar arasında metadon, buprenorfin, nikotin replasman tedavileri ve naltrekson bulunmaktadır.
• Hastaneye yatış: Bazı durumlarda, insanların bir uyuşturucu maddeden arınması gerekirken oluşacak olan potansiyel olarak ciddi komplikasyonları tedavi etmek için hastaneye kaldırılması gerekebilmektedir.
• Destek grupları ve kendi kendine yardım: Kişiler iyileşme ile başa çıkma sırasında desteğe ihtiyaç duyabilmektedir. Bunun için destek grupları ve çevrimiçi destek seçenekleri bulunmaktadır. Ayrıca kişi biraz araştırma ile kendi kendine de yardım edebilmektedir. 

Tamamen uzak durma ihtiyacını vurgulayan bazı düşünce yapıları olsa da, birçok insan içme, yemek, alışveriş ve seks gibi bağımlılık yapıcı davranışları kontrol etmeyi öğrenebilir. Kişi için en iyi olan yaklaşım birçok faktöre bağlıdır ve en iyi tedavi şekli için kişi terapist ve doktoruna danışmalıdır.

Bağımlılık Merkezleri Ne İşe Yarar?

Bağımlılık tedavi edilebilir bir durumdur. Bağımlılık ne olursa olsun, yardım almanın birçok yolu vardır. Kişi doktoruna tavsiye için başvurabilir veya bağımlılığı olan kişilere yardım etme konusunda uzmanlaşmış bir kuruluşla iletişime geçebilir.

Yaşanılan yerdeki bağımlılık tedavisi hizmetlerini aramak için bazı anahtar kelimeler kullanılabilmektedir:

• Alkol bağımlılığı hizmetleri
• Uyuşturucu bağımlılığı hizmetleri
• Sigara içmeyi bırakın

Madde bağımlılığı yapacak durumlar için daha uzun süreli tedavi programları daha çok etkili olabilir ve genel olarak sosyal problemler ve aile sorumlulukları dâhilinde uyuşturucudan temizlenmeye ve hayata devam etmeye odaklanabilmektedir. Birkaç tür tesis bu durum için tedavi ortamı sağlayabilmektedir:

• Kısa süreli yatılı tedavi: Bu, vücudu temizlemeye ve yoğun danışmanlık yoluyla bir terapötik topluluk içinde bir kişiyi daha uzun bir süre için hazırlamaya odaklanır.
• Terapötik topluluklar: Şiddetli bağımlılık bozukluğu türleri için uzun süreli tedavi arayan bir kişi, tesis içi personel ve iyileşme sürecinde olan diğerleriyle birlikte 6 ila 12 ay arasında bir binada yaşayacaktır. Topluluk ve personel, uyuşturucudan kurtulma ve uyuşturucu kullanımına yönelik tutum ve davranışlardaki değişikliklerde yardım etmek için hizmet eder.
• Kurtarma konutu: Bu, insanların sorumluluklarla meşgul olmalarına ve sürekli madde kullanımı olmaksızın yeni, bağımsız bir hayata adapte olmalarına yardımcı olmak için konutta denetimli, kısa süreli bir kalış sağlar. 
• İyileştirme konutu: mali durumla başa çıkma ve iş bulmanın yanı sıra iyileşmenin son aşamalarında ve toplum destek hizmetlerinde bir kişi arasındaki bağlantıyı sağlamaya yönelik tavsiyeleri içerir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.